Wettelijke regeling behandeling minderjarigen
Personen jonger dan achttien jaar zijn minderjarig. Wettelijke vertegenwoordigers van minderjarigen kunnen zijn: beide ouders met gezag, één ouder met gezag of een door de rechter benoemde voogd. Van toepassing is de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO), met daarin de passages over de behandeling van minderjarigen.
- Minderjarigen van zestien en zeventien jaar sluiten zelf een behandelingsovereenkomst met een zorgverlener af en beslissen zelf over onderzoeken, behandelingen en verwijzingen. Ook oefenen zij zelf al hun patiëntenrechten uit.
- Voor minderjarigen tot zestien jaar sluiten de wettelijke vertegenwoordiger(s) de behandelingsovereenkomst af.
- Voor kinderen van twaalf tot en met vijftien jaar geven de wettelijke vertegenwoordiger(s) en de minderjarige gezamenlijk toestemming voor de behandeling. Bij uitzondering mag de jongere alleen beslissen, bijvoorbeeld bij ernstige gevolgen of een weloverwogen wens. De minderjarige oefent zelf patiëntenrechten uit; vertegenwoordigers hebben een eigen recht op informatie. Vertegenwoordigers van wilsonbekwame minderjarigen van twaalf jaar en ouder hebben dezelfde positie als vertegenwoordigers van minderjarigen jonger dan twaalf jaar.
- Voor kinderen onder twaalf jaar geven de wettelijke vertegenwoordiger(s) toestemming voor de behandeling en oefenen zij de patiëntenrechten namens de minderjarige uit.
Op de verplichtingen die je als huidtherapeut hebt met betrekking tot de bepaling van het gezag over een minderjarige en het vragen van toestemming aan degenen met wettelijk gezag gaan we hier nu niet in. Lees hierover in de KNMG- wegwijzer Toestemming en informatie bij behandeling van minderjarigen.
De regels over bijwonen consult minderjarigen
Volgens de WGBO heeft de huidtherapeut toestemming van de patiënt nodig voor de aanwezigheid van een ander persoon bij een consult. Deze regel geldt niet voor personen van wie beroepshalve de medewerking bij de uitvoering van de behandeling noodzakelijk is; of die volgens wet toestemming moeten geven voor de behandeling van de patiënt, tenzij volgens de huidtherapeut de aanwezigheid van deze personen in strijd is met goed hulpverlenerschap.
Positie begeleider zonder ouderlijk gezag
Uit de WGBO volgt dat een huidtherapeut alleen een begeleider zonder wettelijk gezag een consult van een minderjarige mag laten bijwonen als hij of zij hiervoor toestemming heeft van:
- de vertegenwoordiger(s) van minderjarigen tot twaalf jaar
- de minderjarige van twaalf tot en met vijftien jaar
- de minderjarige van zestien en zeventien jaar, ook als de begeleider wettelijk gezag heeft.
De aandachtspunten in de praktijk
Vragen toestemming
Bij het vragen van toestemming aan een minderjarige is het belangrijk om uit te leggen dat de begeleider kennisneemt van privacygevoelige informatie over de minderjarige. Bijvoorbeeld informatie over klachten over stress, angst of leefgewoonten die een rol kunnen spelen bij een huidaandoening. Daarnaast moet je erop letten of de minderjarige zich vrij voelt om toestemming te weigeren, gezien de relatie met de begeleider.
- Praktische tip: vraag de minderjarige om toestemming buiten aanwezigheid van de begeleider. Als blijkt dat de minderjarige toestemming niet durft te weigeren, bespreek dan met de minderjarige de mogelijkheid dat je de begeleider niet toelaat, omdat je diens aanwezigheid niet in het belang van de behandeling vindt.
Bij toestemming van vertegenwoordiger(s) zullen die vertegenwoordiger(s) meestal op de hoogte zijn van de begeleiding van de minderjarige tot twaalf jaar. In dat geval mag de instemming van vertegenwoordiger(s) met de aanwezigheid van de begeleider bij het consult worden aangenomen. Denk hierbij aan een ouder zonder gezag (zoals een vader die zijn kind niet heeft erkend) of een oma die op haar kleinkind past. In geval van gescheiden ouders, die beiden het ouderlijk gezag hebben, mag niet zonder meer de instemming van beiden worden aangenomen, zeker niet als de begeleider de nieuwe partner is zoals in deze kwestie. In die situatie heb je expliciete toestemming nodig van de andere ouder. Zonder deze toestemming mag je de begeleider niet toelaten tot het consult.
- Praktische tip: vraag voor de start van de behandeling van een minderjarige tot twaalf jaar, bijvoorbeeld in een formulier, aan de vertegenwoordigers (meestal ouders met gezag) of de anderen om de minderjarige (mogelijk) begeleiden bij een consult en – zo ja – of de ouders met gezamenlijk gezag hiermee instemmen. Noteer dit in het dossier.
Let op: toestemming van de minderjarige of de vertegenwoordiger(s) betekent niet dat je privacygevoelige gegevens van anderen dan de patiënt mag vermelden in aanwezigheid van de patiënt. Bijvoorbeeld informatie over een probleem van een de ouders zoals smetvrees. Voor het bespreken hiervan zul je de begeleider moeten vragen de behandelkamer te verlaten.
Toestemming van de minderjarige of de vertegenwoordiger(s) betekent niet dat je privacygevoelige gegevens van anderen dan de patiënt mag vermelden in aanwezigheid van de patiënt. Voor het bespreken hiervan zul je de begeleider moeten vragen de behandelkamer te verlaten. Vraag bijvoorbeeld in een formulier voor de start van de behandeling van een minderjarige tot twaalf jaar aan de vertegenwoordigers (meestal ouders met gezag) of de anderen de minderjarige (mogelijk) begeleiden bij een consult en – zo ja – of de ouders met gezamenlijk gezag hiermee instemmen. Noteer dit in het dossier.
Aanwezigheid begeleider belemmering voor behandeling
Het kan voorkomen dat de aanwezigheid van een begeleider bij het consult jou belemmert in je gesprek, onderzoek of behandeling. Bijvoorbeeld als de begeleider de minderjarige belet om relevante informatie te verstrekken. In dat geval biedt de wet je de ruimte om – ondanks de toestemming van de patiënt of de vertegenwoordiger(s) – de begeleider niet of beperkt toe te laten tot het consult. De zorgplicht die je als huidtherapeut hebt, ook wel genoemd goed hulpverlenerschap, verzet zich dan namelijk tegen de aanwezigheid van de begeleider.
- Praktische tip: geef bij aanvang van de behandeling duidelijk aan dat jij altijd in het belang van de behandeling mag bepalen dat de behandeling (deels) buiten aanwezigheid van de begeleider plaatsvindt. Dus ook als de minderjarige of de vertegenwoordigers instemmen met deze aanwezigheid.
Uitleg over je werkwijze
In een praktijkbrochure of op de website kun je uitleg geven over de gang van zaken in jouw praktijk bij de behandeling van minderjarigen, zoals het vragen van toestemming van vertegenwoordigers voor de behandeling van minderjarigen tot zestien jaar. Daarbij kun je ook vermelden onder welke voorwaarden je een begeleider van een minderjarige kunt toelaten tot een consult.
