Internationale inzichten in lymfoedeem en lipoedeem

4 minuten Editie 2 December 2025

Adobe Stock

Van 23 tot en met 25 oktober vond het International Lymphedema Framework (ILF) congres plaats. Namens de NVH waren Suze van Beusekom (bestuurslid NVH en lid van de Nederlandse ILF-aftakking het Dutch Lymphedema Framework) en Coralie Arends hierbij aanwezig. Zij delen hier de belangrijkste inzichten op het gebied van lymfoedeem en lipoedeem.

Dr. Coralie Arends

Hogeschooldocent HU opleiding huidtherapie, gepromoveerd op het gebied van lymfoedeem

Relevantie congres

Lymfoedeem en lipoedeem zijn complexe aandoeningen die vragen om een multidisciplinaire of interprofessionele aanpak. Het ILF-congres is hét internationale platform waar onderzoekers, clinici en industrie samenkomen om kennis te delen en richtlijnen te verbeteren. Voor huidtherapeuten is dit cruciaal: wij staan in de frontlinie van behandeling en begeleiding van deze populatie en dicht bij de patiënt.

Meten is weten

Meten blijft de basis voor diagnose, monitoring en vergoeding. Nieuwe inzichten benadrukken het belang van het combineren van volumemeting met weefselbeoordeling en kwaliteit van leven.

Klassieke methoden zoals circumferentiemetingen blijven waardevol, maar kunnen worden aangevuld met technologie voor meer precisie.
Bio-elektrische impedantie (L-Dex) en Tissue Dielectric Constant (TDC) bieden mogelijkheden voor vroege detectie en monitoring van (subklinisch) lymfoedeem.
Teken van Stemmer, palpatie, pitting scale én de Bjork bowtie-test helpen bij het inschatten van weefseltextuur. Bij de Bjork bowtie-test knijp en rol je een huidplooi tussen duim en wijsvinger. Bij gezonde huid vormt zich een soepel ‘strikje’ van rimpels (negatief). Bij fibrotisch weefsel blijft de huid stug en vlak, zonder rimpelvorming (positief). Deze test is toepasbaar op arm, borst en romp en geeft een indicatie van chronische lymfatische veranderingen.
Om de situatie van de patiënt in kaart te brengen en breder te kijken naar de totale patiënt, kun je gebruikmaken van in het Nederlands gevalideerde vragenlijsten zoals de Lymphoedema Functioning Disability and health questionnaire for upper limb lymphoedema (Lymph-ICF-UL) & Lymphoedema Functioning Disability and health questionnaire for lower limb lymphoedema (Lymph-ICF-LL). Op de website van CarEdOn zijn deze en andere waardevolle vragenlijsten terug te vinden.

Compressie: meer dan druk alleen

Dat compressie essentieel is, weten we. Maar uit presentaties op het ILF-congres en uit onderzoek samengevat in het nieuwe STRIDE-document (2025) blijkt dat het niet alleen om druk (mmHg) gaat. Dit sluit ook aan bij de richtlijn Lymfoedeem. Belangrijke factoren zijn:

Stijfheid en vormbehoud: hoe goed een textiel weerstand biedt tegen uitrekken en vorm behoudt.
Textuur: innovatieve materialen met lymphatic alternating pressure profiles (LAPPs) stimuleren lymfedrainage en helpen fibrose te verminderen.
24-uurs strategie: nachtcompressie en aanpasbare compressie-opties maken continue compressie haalbaar en comfortabel.

Klinische implicatie: kies compressie op basis van oedeemtype (waterig, soepel, deegachtig, stug, stevig) en refill-patroon (snel of langzaam). Een stijf vlakbrei materiaal werkt anders dan een elastisch rondbrei TEK, en soms is het vermeerderen van compressielagen of een nachtproduct nodig. Pads kunnen worden ingezet bij lokale fibrose of truncale oedemen. Er is een online platform compressiehulpmiddelenzorg ontwikkeld met alle beschikbare opties in Nederland. Dit platform kan ook waardevol zijn bij het informeren van patiënten en ‘samen beslissen’.

Wat betekent dit voor de praktijk?

Meet breed: kies zorgvuldig de meetinstrumenten die passen bij de patiënt. Dit is mogelijk meer dan alleen circumferentiemetingen.
Denk dynamisch: stem compressie af op indicatie en kenmerken als textuurweefsel, refill-patroon en patiëntvoorkeuren. Het STRIDE-document geeft een helder overzicht van factoren die belangrijk zijn bij compressieselectie. Het kan helpen om keuzes beter af te stemmen op de patiënt.
Zoek en/of blijf samenwerken: interprofessionele afstemming is cruciaal, zeker bij complexe casuïstiek.

Lipoedeem: aandacht voor nuance

Onderzoek bevestigt dat compressie en beweging essentieel blijven, vooral bij een hoger BMI. Belangrijkste thema’s die naar voren kwamen in presentaties op het ILF-congres zijn:

Differentiaaldiagnose: lipoedeem vs. lipohypertrofie of cellulitis. Uit onderzoek blijkt dat er mogelijk te snel de diagnose lipoedeem wordt gesteld, terwijl het aanpakken van obesitas de eerste stap is in de behandeling. Hierin is dus een verschuiving te zien in inzichten.
Combinatie van compressie met leefstijlinterventies: voeding, beweging en pijnmanagement.
In gevorderde stadia (3–4), vooral bij een hoge BMI en chronische inflammatie, kan secundaire lymfatische betrokkenheid ontstaan. Dit maakt een goed afgestemde compressiestrategie nog belangrijker.

Nederlandse Vereniging van Huidtherapeuten

Conclusie

Gepersonaliseerde zorg vraagt om een brede blik. Start met een compleet beeld van de patiënt, inclusief functioneren en kwaliteit van leven. Stel samen haalbare gezondheidsdoelen, evalueer regelmatig met metingen én door de patiënt gerapporteerde uitkomsten, en pas de behandeling indien nodig aan.

Voor compressie betekent dit: kies niet alleen op basis van druk, maar stem af op weefseltextuur, refill-patroon en praktische draagbaarheid. Denk aan variatie in materialen (stijfheid, textuur), 24-uurs-strategieën en het gebruik van pads bij complexe contouren. Zo leveren we zorg die écht aansluit bij de individuele patiënt en versterken we onze rol in internationale best practice.

Advertentie

Laden...