De huidtherapeut als schakel binnen passende huidzorg

5 minuten Kwaliteitsinstrumenten Editie 1 September 2025

 Надежда Урюпина - stock.adobe.com

Ons vakgebied is in ontwikkeling. Vanuit de ambitie van de huidtherapeut wordt gewerkt aan taakherschikking van huidzorg van de huisarts en dermatoloog naar de huidtherapeut. Een belangrijk onderdeel daarvan is de eczeemzorg. Om dit vorm te geven zijn er landelijk afspraken gemaakt.

Myrthe van Zon MSc

Richtlijnadviseur NVH

Karlijn Sterkenburg MSc

Beleidsadviseur Onderzoek & Kwaliteit NVH

Zelfmanagement

Dat er binnen de eerstelijnshuidzorg een grote behoefte bestaat aan goede begeleiding, educatie en advies werd bevestigd door het Passende zorg-verbetertraject voor mensen met eczeem en psoriasis van Zorginstituut Nederland. De zorg voor mensen met eczeem en psoriasis, waarbij zelfmanagement centraal staat, werd vooral in de tweedelijnszorg geboden. En dat is veelal niet nodig: als mensen al direct na de diagnose van een huidaandoening goed begeleid worden, hebben ze veel minder last van hun aandoening en hoeven ze vaak niet naar de tweedelijnszorg. Ze zijn veel beter in staat om de benodigde therapie en huidzorg toe te passen.

Werk aan de winkel dus. Want tot voorkort was de zorgverlening door huidtherapeuten niet standaard beschreven in wetenschappelijke richtlijnen, was er nog onvoldoende wetenschappelijke onderbouwing voor de inzet van de huidtherapeut en waren er nog geen vakinhoudelijke kwaliteitsinstrumenten die onze zorg beschreven. Dit maakte de taakherschikking van de zorg met een duurzame inzet en vergoeding van de huidtherapeutische begeleiding bij (chronische) huidaandoeningen extra ingewikkeld.

Het werkgebied van de huidtherapeut verandert. Meer en meer wordt duidelijk hoe groot de behoefte is aan een paramedisch specialist op het gebied van de huid. Deze rol vervulde de huidtherapeut al jaren, alleen wordt deze rol steeds breder en de positionering duidelijker. De huidtherapeut speelt een belangrijke rol bij het inrichten van passende zorg voor mensen met (chronische) huidaandoeningen. Zo kwam uit grootschalig wetenschappelijk onderzoek onder mensen met constitutioneel eczeem naar voren dat voor 75 procent van de patiënten het goed kunnen managen van hun aandoening de grootste verbetering van de kwaliteit van leven zou betekenen (Zuberbier, et al., 2006). Dat is nogal wat. Dus niet het laten verdwijnen van de aandoening, maar het ermee leren omgaan, het leren leven mét de aandoening. Dit is ook precies een van de principes van ‘passende zorg’.

Onderzoek en kwaliteitsinstrumenten

Met de Hogeschool Utrecht is in 2020 een subsidieaanvraag ingediend, binnen het ZonMw programma Paramedische Zorg en uit de NVH Kennisagenda Huidzorg, om de inzet van de huidtherapeut binnen de eczeemzorg te onderzoeken. Dit onderzoek is in 2022 gestart, onder leiding van dr. Esther Tjin met dr. Femke de Vries als uitvoerend hoofdonderzoeker, en richt zich op het optimaliseren van de zorg voor constitutioneel eczeem in de eerste lijn. Patiënten en verzorgers van kinderen met eczeem passen in dit onderzoek zelfmanagement toe onder begeleiding van een huidtherapeut. Zo kunnen ze beter omgaan met de huidaandoening en de eczeemklachten beter én tijdig onder controle houden, wat de kwaliteit van leven sterk kan verbeteren.

Professionalisering en bijscholing

Bij de ontwikkeling van de zorgmodules werken we samen met de Nederlandse Vereniging van Dermatologie en Venereologie (NVDV). Hierbij is ook gekeken naar de competenties en zorginhoud die nodig zijn om eczeemzorg te kunnen leveren. Hierover zijn afspraken gemaakt en is post-hbo-onderwijs ontwikkeld. De benodigde competenties zijn ook opgenomen in het Beroepsprofiel 2023. Omdat de verbreding en verdieping van ons vakgebied zich niet alleen op eczeemzorg richt, maar op de gehele professionele standaard van de huidtherapeut, ongeacht of je medische of cosmetische indicaties behandelt, wordt er momenteel vanuit de NVH Academie een bijscholing ontwikkeld voor alle reeds werkende huidtherapeuten. In deze bijscholing, op basis van het beroepsprofiel, staat het begeleiden van ook andere (chronische) huidaandoeningen centraal. Deze nascholing komt in plaats van de post-hbo eczeembegeleiding.

Zorgmodules

Om ook goed vast te leggen wat de huidtherapeut precies doet bij (chronische) huidaandoeningen zijn zogenaamde kwaliteitsinstrumenten nodig, zoals richtlijnen en zorgmodules. Voor veel huid(gerelateerde)aandoeningen bestaan richtlijnen die zijn ontwikkeld door wetenschappelijke verenigingen, zoals van huisartsen, dermatologen, plastisch chirurgen en oncologen. Deze bevatten de laatste stand van wetenschap, maar zijn niet direct één op één implementeerbaar voor het huidtherapeutische handelen in de huidtherapeutische praktijk. De NVH is daarom gestart met de ontwikkeling van NVH-Zorgmodules. Er is bewust gekozen voor de benaming ‘zorgmodule’ in plaats van ‘richtlijn’ omdat de zorgmodules direct aansluiten bij de bestaande wetenschappelijke richtlijnen. Wat er al is, wordt nader uitgewerkt en aangevuld, zodat de informatie goed toepasbaar is voor de dagelijkse eerstelijns-huidtherapeutische praktijk. De zorgmodules worden volgens de AQUA-Leidraad van het Zorginstituut ontwikkeld en scheppen voor de patiënt, huidtherapeut en overige betrokken zorgverleners een duidelijk kader voor de taken en verantwoordelijkheden van de huidtherapeut binnen de te leveren zorg.

Op den duur worden voor alle indicatiegebieden van de huidtherapeut NVH-zorgmodules ontwikkeld. De NVH-Zorgmodule Constitutioneel Eczeem, de eerste NVH-Zorgmodule, is in februari 2025 gepubliceerd.

Vergoeding

De vergoeding van huidtherapeutische zorg is, onder meer door bepaalde beperkende wetgeving, een uitdaging. Met het Zorginstituut Nederland, de Nederlandse Zorgautoriteit en het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport onderzoeken we wat nodig is om te komen tot een duurzame bekostiging van onze zorg. Voor de korte termijn richten we ons eerst op het organiseren van pilot-regio’s via Segment 3 (S3)-gelden. Dit betekent dat de huidtherapeut en huisarts met de zorgverzekeraar afspraken maken om tijdelijk bekostiging te organiseren om de zorg anders vorm te kunnen geven. Hiermee kan de inzet van de huidtherapeut bij (chronische) huidaandoeningen vergoed worden.

Referentie

Zuberbier T, Orlow SJ, Paller AS, Taïeb A, Allen R, Hernanz-Hermosa JM, Ocampo-Candiani J, Cox M, Langeraar J, Simon JC. Patient perspectives on the management of atopic dermatitis. J Allergy Clin Immunol. 2006 Jul;118(1):226-32. doi: 10.1016/j.jaci.2006.02.031. Epub 2006 May 2. PMID: 16815160.